Op http://www.paardnatuurlijk.nl/weetjes/dekens.htm staat een duidelijk verhaal over vacht en dekens, onder het motto: "Heeft mijn paard het koud?".
Toch blijf ik er moeite mee houden, omdat het model teveel losse einden als constanten vertoont. Ik zal proberen uit te leggen waarom.

Wat Frans schrijft is in grote lijnen nmm waar; de "lichaamskachel" wordt van binnenuit door ETEN gestookt. De energie die vrijkomt door de vertering geeft die warmte. De vacht werkt daarbij alleen maar isolerend.
Dit kan ik ook makkelijk ondersteunend bewijzen:
Ik krijg nogal es de vraag of Elska zich niet kapot zweet naast ons kacheltje... en dat is niet zo! Ze mag er graag met haar neus boven hangen omdat ze die warme luchtstroom prettig vindt, maar merkbaar extra warm krijgt ze het er niet van. Maar, aan de andere kant, wanneer Els wel zweet is dat altijd na (in verband met) ETEN. Hooi dus. Dat zweetpatroon gaat dus inderdaad van binnen naar buiten. En zo is het ook bij arbeid. Er komt nog iets bij... wanneer we naar buiten gaan hoeft Els evenmin (als ikzelf) een extra jas aan; we hebben het het ook dan niet koud! Ik krijg het pas koud na een hele tijd buiten in de kou niets doen, maar Els heeft ook daar geen last van.

Maar als het nu zo is dat die driedubbeldikke vacht (bij ijslanders) zo perfect isoleert... waarom hebben de tropische woestijn/steppepaarden die dan niet?
Vooral de dagelijkse temperatuurswisselingen daar zijn onvoorstelbaar veel groter dan in de koudere zônes (+40°C dagtemp. versus -0°C nachttemp. is lang niet uitzonderlijk!).
Volgens simpel-directe logica zou een lichtkleurige DIKKE vacht ook daar het meest optimaal t.o.v. klimaat zijn, toch? Lichtkleurig vanwege hoger albeda, en dik vanwege isolatiewaarde.

Er moet nmm echter een verklaring voor zijn.
"Evolutionaire willekeur" voldoet niet, omdat 1) dieren zich aanpassen aan tropischer zônes door het aanmaken van minder vacht, en 2) de dikisolerende vacht als kenmerk een constante is voor koudewoestijnen, niet voor warmtewoestijnen.

Roept u maar - wie heeft er ideeën?

Groeten, Egon

e m kraak schreef op zaterdag, 29 januari 2005, 16:38:


Interessante gedachte, ik roep het eerste het (mogelijk niet) beste wat bij me opkomt en dat is een vraag: Waarom hebben kamelen dat dan wel? Volgens mij kan ik me herinneren ooit wel een kameel of dromedaris, gezien te hebben waar de vellen vacht aan hingen.
Op en top warme woestijnbewoners, lichte kleur en dikke vacht.
Piet

Sorry Egon, ik heb effe geknipt...


Mja. Maar als ik naar BD kijk (een Arabier woestijn/steppepaard, voor zover ze niet gewoon uit Polen komt....):
In de woestijn zijn weliswaar grote temperatuursschommelingen, en dat is ook niet waar een Arabier bijvoorbeeld moeite mee heeft.
Bij - 10 kan ze gerust zonder haar dekbedje hoor.

Ze heeft echter wel grote moeite met de regen en de vocht, met de windregens hier. En die vind je in de woestijn niet, voor zover mijn geografische kennis rijkt dan wel he....
Sneeuw geen probleem, maar wel ALS het sneeuwt.


Hmmm, hoe zit dat dan met een donkerbruine dunne vacht, weliswaar een mooi wintervachtje, maar dan ééndubbel ipv 3 dubbel....

Meer ideeën heb ik niet, behalve dan dat ik zie dat zij goed opgewassen is tegen temperaturen van + 30 graden en dan nog amper zweet tijdens het rijden. Dat hele lichaam lijkt gemaakt te zijn om warmte af te vloeien, maar niet om warmte vast te houden.
Zie het verschil : Ijsco : korte oren, korte snuit met kleine neusgaten, kleine ogen, dikke manen en staart, gedrongen postuur.
Arabier : Lange oren,. zijde-achtig haar, grote neusgaten, alles lang en open, grote ogen, enz.....

Bij beide rassen alle kleurschakeringen mogelijk....

Groet, Pien

e m kraak schreef op zaterdag, 29 januari 2005, 16:38:


Het verschil zit mogelijk in de wind en de regen. Subtropische woestijnen zijn veel droger dan de noordelijke koude woestijnen. En wellicht waait het er ook minder.
Paarden uit de subtropische woestijnen hebben welliswaar een minder dikke maar wel een heel dichte vacht. Ze hebben niet die lange haren die je bij IJslanders ziet.
Een ander argument voor het verschil in vacht zou kunnen liggen in het goed kunnen vluchten voor vijanden die in subtropische woestijnen talrijker zijn. Vluchten met een minder korte, dikke, lichtere vacht lijkt me makkelijker dan met zo'n zware IJslandse bontjas. Ook de warmte die door de vlucht opgewekt wordt kan makkelijker worden afgevoerd.
Groeten
Hans

e m kraak schreef op zaterdag, 29 januari 2005, 16:38:


In het kader van ideeën roepen:

- Vachtdikte: zijn er in het wild levende, dag en nacht buiten verblijvende Arabische paarden? Dat wat ik zelf gezien heb, waren paarden in Airco-gekoelde stallen ( bij rijke Sheiks!) en paarden die 's nachts in tenten gehouden werden bij de minder rijken..

- Licht of donker: ooit in de woestijn bij Bedoïnen geweest? Drie dubbel dikke wollen kleding in donkerblauw of zwart .. in de streken waar ik geweest ben werd donkere kleding gedragen.
Ook een punt om te overwegen: hoe dichter bij de evenaar, hoe donkerder de huidskleur ( ook onze blanke velletjes worden bruin uit bescherming tegen de zon)..
Ander metabolisme? Andere bloedsamenstelling? (Mijn ouders hebben zo'n 35 jaar in de tropen gewoond - hadden het er altijd over dat ze 'dunner' bloed hadden..)

- een zwart Arabisch paard: bijzondere rijkdom en zegening!

- Lichtkleurige dieren in hete gebieden: schuilkleur? ( Valt niet op in de woestijn?)

- Elsa bij de kachel: dikke vachten kunnen natuurlijk ook heel goed beschermen tegen de hitte. Ik denk aan mijn Tatra-honden: vachten van zo'n 10cm dikke (witte) wol - hadden het in de zomer toch niet overmatig heet..

Dat waren zo maar 's wat zaken die mij invielen..

Marianne

e m kraak schreef op zaterdag, 29 januari 2005, 16:38:


Voor mij de vraag, heeft het paard het warm!!! Onbeperkt eten geeft juist voor de IJslander mijn inziens een veel groter gevaar, namelijk DIK worden.
Nu midden in de winter heb ik er twee op dieet gezet, en Björk bijv. zweet zich binnen 5 minuten werken suf. Ik denk zelfs dat voor een IJslander of welke koudbloed dan ook onbeperkt eten voor het stoken van de kachel echt fout is.


Wat zou de betekenis kunnen zijn van warmbloed en koudbloed?


Mijn ideeen dus tussen de regels en/of vragen door.

Groeten Esther

Zonder er gelijk mee richting het warm-koud verhaal te doelen weet ik wel dat ik diverse mensen heb horen zeggen dat IJslanders andere bloedwaardes hebben dan andere rassen. Welke waardes precies en hoe deze dan verschillen (hoger of lager) dat weet ik niet. Misschien een idee eens een dierenarts te vragen die veel met ijslanders werkt.

En als je het dan over warmte-koude en temperatuursverschillen hebt en Elsa die het bij de kachel niet warm heeft, waarom krijgen ze dan een zomervacht?
Bij wat zachter-warm weer (laten we zeggen boven de 10 graden) krijgen veel ijslanders het in hun zomervacht ook al minder prettig. Richting de 20 graden wordt het vervelend en velen zweten zich een ongeluk.

Groetjes Karin

Marianne schreef op zaterdag, 29 januari 2005, 20:06:


Maar hoe was dat 'vroeger'? Even ervan uitgaande dat we niet in drie generaties tijd hele andere paarden zijn gaan fokken.


Hoe donkerder, hoe hoger de warmteopname. Onze huidskleur is geen goed vergelijk omdat daar de wering van UV prioriteit heeft tegenover de warmteopname in direct zonlicht.


Ja, want die zijn zeldzaam (en niet voor niets)..


Nee, minder warmteopname.


Vooral omdat ze wit zijn.... En omdat het geen zenuwlijers zijn. Mijn Kuvasz had ook nauwelijks last van de hitte (maar hield zich op die dagen wel opvallend rustig).

Groeten,
Frans

Hm, onze hond is ook wit op een enkele hele lichtbruine vlek na. Hij heeft een vacht die altijd doorgroeid en dus geschoren/geknipt moet worden (willen we hem een hondenleven ipv tutteleven geven).
Vaak roept mijn mams als het warm weer is goedbedoelt dat ik hem moet scheren, dan heeft ie het niet zo warm. Doe ik dat, dan heeft ie het vervolgens alleen maar warmer.....

In de winter kunnen we noodgedwongen ook niet anders dan af en toe iets van de vacht af te halen en dan heeft ie het uiteraard erg koud. Soms bibbert ie bijna de bank af, de arme ziel

Groetjes Karin

vergeet ook niet de verhouding tussen massa en oppervlakte :
ijslanders zijn klein en kompakt, ze worden sneller dik en rond
waardoor ze hun warmte bij koude veel beter kunnen binnenhouden
daarbovenop werkt ook hun onderhuidse vetlaag nog eens extra isolerend.
Ijslanders zijn een klimaat gewoon dat in de zomer een relatief konstante
relatief hoge temperatuur heeft en dat s'winters konstant berekoud is
maw. ze hebben meer baat bij een groot verschil in zomer- en wintervacht.
Arabieren (ook Akhal-Tékés) zijn woestijnpaarden die in konstante droge en warme omgeving leven MAAR met zeer hoge verschillen naar de nachttemperaturen, ze kunnen bij wijze van spreken het ganse jaar
met min of meer dezelfde vacht rondlopen.
De dagelijkse grote schommelingen tussen dag en nacht moeten ze dus
met een ander systeem zien te overbruggen.
Arabieren zijn zeker in hun hometowns eerder mager en in verhouding tot hun massa, groot. Ze hebben dus géén superisolerende speklaag die hun
interne energieontwikkeling binnenhoudt. Voor de koude nachten denk ik dat ze moeten rekenen op : beschutting (zandheuvels,rotsformaties, ruggen en luwten), dicht opeenpakken met soortgenoten, lichaamshouding, korte duur van de koude nachten en waarschijnlijk ook dichtheid van de vacht ipv. lengte !
Arabieren en Akhal-tékés zijn gekend om hun zeer korte gladde "zijdeachtige" vachten. Ook echte appaloosas hebben zo'n vacht (er is een theorie over de oorsprong van de appaloosa over de Beringstraat heen, waardoor de theorie van de woestijnpaarden (Gobi, aral, enz.) plausilbel kan zijn maar dit is een ander verhaal.
Pigmentering van de vacht en de huid heeft ook een invloed op de struktuur van het haar, net zoals de lichtbreking (en de energie-inval) verandert bij verschil in pigmentering. Aangenomen wordt dat de oorspronkelijke wildkleur van paarden geel is met zwarte manen en staart, neus en onderbenen, aalstreep en zebrastrepen op de benen (in extremis het van boxers en duitse doggen gekende "marmer" zeldzaam terug te vinden bij arabieren en criollos). Alle overige paardenkleuren én aftekeningen zijn genetische afwijkingen, spelingen van de natuur met het oog op door trial-and-error zichzelf te verbeteren (zie ook quagga en zebra). De meeste van deze afwijkingen zijn door de mens in stand gehouden en kunnen ook wijzen op een zekere genetische degeneratie (waar géén tekeningetje hoeft bijgemaakt, zie ook : alle super huisdierrassen zijn wit : koeien, konijnen, schapen, geiten, varkens, ganzen, eenden, kalkoenen enz. ). Vandaar dat kleurvariatie eigenlijk géén vooraanstaande faktor zou mogen zijn in dit vacht-onderzoek.
Om op de zijde-vachten terug te komen : naar het schijnt is zijde ondanks zijn uiterst fijne struktuur een betere isolator dan grove wol (dames jullie advies, mijn lingerie bestaat hoofdzakelijk uit ouwbollig katoen). Waarschijnlijk ligt dit aan de veel fijnere verdeling van lucht tussen de haren (of draden). Vergelijk het met grofcellig bouwisolatiemateriaal als rotswol of glaswol tov bv polyurethaan, waarbij om een zelfde isolatiefaktor te verkrijgen ongeveer half zo'n dikke laag PU nodig is als minerale wol.
De beste isolatie is stilstaande lucht : hoe minder botsingen tussen de luchtmolekulen, hoe minder overdracht van energie en dus energieverlies naar de buitenomgeving.

Om naar de wildkleur terug te keren : heeft de lichte gele basikleur de bedoeling om de hitte te weerkaatsen omdat daar toch al de meeste endogene energie moet afgevoerd ? Heeft de donkere beharing op nek en ruggengraat de bedoeling om energie hierop te concentreren ? Snoet en onderbenen zijn ook de minst bevleesde delen die het snelst afkoelen omdat ze weinig endogene energie leveren ? Beschermt de staart de edele delen met een warmteschild ?

met toenemende genegenheid,
Peter

Peter Donck schreef op zaterdag, 29 januari 2005, 23:05:



DUS hoe kleiner de luchtcellen hoe minder botsingen kunnen plaatsvinden en hoe trager het energieverlies verloopt via de inerte materialen (haren).
(in een gas gebeuren meer botsingen omdat molekulen er sneller bewegen, meer dan in vloeistof, veel meer dan in vaste materialen = inert)

Alle moderne paarden(rassen) zouden afstammen van twee types (oer)paarden : het bospaard en het woestijnpaard. Het bospaard zou te vinden zijn in noordelijke gebieden met een vochtig en koud klimaat. Voor woestijnpaarden geldt het omgekeerde. Het bospaard zou de voorloper geweest zijn van de zware paarden of koudbloeden, waaronder ook de meeste ponys mogen gerkend worden evenals, fjorden, haflingers en ijslanders. De afstammelingen van de woestijinpaarden zijn dan de arbieren, akhal-téké, Kaspische pony, berbers enz.
Door vermenging van beide types krijg je dan de huidge gekende sport-, zadel-, dubbel gebruik-, warmbloed- en halfbloedrassen.

Het bospaard heeft gekozen voor behoud van endogene energie (dus energie die opgewekt wordt in het lichaam, door te leven) door een groot volume in een kompakte vorm (vergelijk het met een voetbal en een tuinslang van x meter lang, in allebei kan even veel lucht maar de slang heeft een veel groter oppervlakte dan de kompakte voetbal).
Voor een vochtig klimaat is een langharige (eventuele dubbele) vacht beter dan een korte omdat extern vocht zo beter wordt afgevoerd dan op een korte vacht waar het sneller tussen de haren kan doordringen. Vergelijk het met doordeweekse dakpannen die slechts een kleine overlapping hebben (en dus bv 4/5 van hun oppervlak blootgeven) en in tegenstelling bv tegelpannen, leien, schaliën, schorren ea die slechts ongeveer 1/3 van hun oppervlakte blootstellen.

groetjes, uw bij gelegenheid en nacht en ontij persoonlijke denktank
Peter

Karin schreef op zaterdag, 29 januari 2005, 20:31:


... over bloedwaardes gesproken: er worden nogal wat paarden vanuit de VS naar Europa geïmporteerd. Daarbij blijken behoorlijke verschillen in de bloedwaardes - dat wordt met name geconstateerd bij conditieproblemen. Hoe dat precies zit weet ik niet maar dit vertelde een arts die in de draf- en rensport zit en daar specifiek onderzoek op doet.

Marianne

Frans Veldman schreef op zaterdag, 29 januari 2005, 20:53:


Je zegt het met overtuiging.. maar dat klopt toch niet met alle donkergekleurde dieren in de tropen. Ik denk dat de kleur wel degelijk ook te maken heeft met schutkleur.

Wellicht. Maar New Foundlanders zijn zwart, of bruin.. zelfde verhaal.

Marianne

Marianne schreef op zondag, 30 januari 2005, 0:01:


net als paarden zijn honden cultivars van genetische aberraties,
beschouw dus enkel echt oude rassen of bastaarden van generaties ver,
bij die komen oerkenmerken weer naar boven.
Zwarte honden en paarden zijn toevallig zwart omdat ze ofwel zo door mensen door werden gefokt (omwille van het plots opduikend en absoluut niet zeldzame melanisme) ofwel omdat kleur géén rol speelde maar wel andere kenmerken waarop werd geselekteerd en die toevallig op een of andere manier genetisch gelinkt zijn met die kleur.
Peter

Peter Donck schreef op zondag, 30 januari 2005, 9:48:


uh, ja.. als je het zo gaat bekijken zijn wij ook nog steeds apen..
en wat honden betreft zijn er dan geen 'echt oude rassen'.. en wat paarden betreft wellicht alleen nog het slap aftreksel van het oerpaard, zoals de Przewalski.

Marianne