Karen Koomans schreef op dinsdag 4 mei 2010, 2:16:

Ik ben het helemaal met je eens dat een paard bij stress niets leert en geen beloning wil.
Maar als ik naar dit ponietje kijk heeft ie geleerd dat wanneer ie wegloopt er geen toestanden als halsteren zullen volgen. Dat waar een mens mee te maken heeft onprettg is en dat ie beter weg kan wezen, want hij kan toch harder lopen.
Het kan aan mij liggen maar ik verwacht dat zodra hij eenmaal een halster om heeft dat er geen protest meer is.
Ik vind het zeker geen overdreven angstig paard.
Ik had dat er misschien even bij moeten schrijven, je gaat zelf natuurlijk niet in de afgeschermde ruimte, je begint er buiten te werken en zet bv een bekende voerbak neer.
Als hij niet meteen bij je wil komen vind hij bij goed gedrag iedere keer een beloning in de voerbak.
Als hij gestresst raakt omdat zn vriendjes weglopen, laat je desnoods een ander paard door iemand vasthouden vlakbij bij 'paddock' en kan het herprogrammeren beginnen. Voor je het weet kan je wél in de paddock stappen en zijn de rollen omgedraaid, want dan wil ie niet meer weg.

Ik gebruik nooit een clicker, zeker niet bij een paard wat het eng kan vinden. Nog nooit meegemaakt dat een paard schrikt van y ess.
Ik blijf erbij, het zou niet de eerste keer zijn dat ik et zo doe, dat het hele verhaal vóór de eerste beloning overgeslagen kan worden en alleen maar toegepast wordt door mensen die geen andere pijlen op hun boog hebben, omdat ze dus wel moeten.

e m kraak schreef op dinsdag 4 mei 2010, 4:19:


Volgens mij doe ik hier beide, afleren door P+ en aanleren door R- (druk laten vallen) en R+ (stembeloning en zodra dat lukt, voerbeloning). Juist daarom gaat het m.i. sneller dan een methode waarbij maar één van de quadranten (plus negeren) wordt gebruikt. Ja/Nee schept meer duidelijkheid dan alleen Ja (en geen reactie).

Ik zeg niet dat sneller altijd beter is! Wat mij betreft is het discussiepunt juist, wanneer en hoeveel P+ eventueel aanvaardbaar is. Natuurlijk is daarop geen antwoord dat voor iedereen geldt; iedereen maakt dat uiteindelijk zelf uit, wat hij/zij aanvaardbaar vindt .



Is dat zo? Ik heb dat ook heel lang gedacht (en wel eens geschreven), maar ik baseer me tot nu toe geloof ik op maar enkele onderzoeksresultaten en vooral veel op méningen / idealen. Al dan niet van wetenschappers.

Ook jouw rekenkundige bewijsvoering klopt volgens mij bij nader inzien niet. Vergelijk het met het spelletje “warm/koud”. Als je niets zegt wanneer de proefpersoon “kouder” wordt, dán presteert die proefpersoon inderdaad langzamer in het uitvinden van wat er door de "trainer" bedoeld wordt. Maar als je bij de ene proefpersoon “koud” “kouder” en bijv. “ijskoud” als feedback geeft, en bij de andere proefpersoon “warm”, “warmer” en “heet” – dan zullen de (rekenkundige) resultaten gelijk zijn.



Tuurlijk bepaalt de ontvanger. Maar dat geldt óók voor de andere vier quadranten. In plaats van “negeren” zou je misschien beter “neutraal” als 5e kunnen toevoegen. Want dan denk je (meer) vanuit de ontvanger. De trainer kan bijvoorbeeld bedoelen om mbv een stembeloning te R+-en, maar het effect op de ontvanger kan best neutraal zijn.
Hetzelfde geldt voor iets dat de trainer bedoelt als negeren/neutraal. Dat kán een P+-effect hebben op de ontvanger. Ook een R -effect is mogelijk (bijv. als de ontvanger n.a.v. genegeerd worden denkt: “hehe… eindelijk rust” ;-o).


Maar als je gedrag tegen de verwachting in onsuccesvol is, dan ervaar je dat toch per definitie als onprettig? Een míldere vorm van “onprettig” dan dat je een klap voor je kop krijgt, hoogstwaarschijnlijk – dat dan weer wel.
Hoewel, als je aan een quiz meedoet en je denkt door een laatste vraag goed te beantwoorden, een miljoen te winnen… en dan blijkt dat jouw antwoord je níets oplevert… misschien had je dan liever een klap voor je kop gehad !


Toch wel, volgens mij. Maar alleen als de straf niet consequent volgt op het gedrag, óf wanneer de straf heel mild is. En/of wanneer de straf eerst heel mild is en dan langzaam wordt opgevoerd. Daar zijn vele wetenschappelijke experimenten aan gewijd. Het gezegde “zachte heelmeesters maken stinkende wonden” heeft een kern van waarheid. Ik vind dat niet leuk, dat dat zo werkt. Maar jah, wat ik leuk of ideaal vind, dáár trekken de wetten van conditionering zich natuurlijk niets van aan. Jammer .


 de cigaar uit eigen doos.

Je geeft het antwoord eigenlijk zelf al ;=o. In een trainingssituatie wordt vrijwel altijd een R- leermoment voorafgegaan door een door de trainer toegediende P+. En ja, dat is een sigaar uit eigen doos – mee eens.
Een uitzondering die ik kan bedenken, maar die nogal theoretisch is: Paard wordt gestoken door een daas. Paard liep in stap maar gaat stilstaan. Als beloning voor het gedrag "stilstaan", slaat de trainer de daas dood!

Karen

Piet schreef op dinsdag 4 mei 2010, 11:43:


Ja, tot zover ben ik het met je eens.


Oké, maar dan nóg moet iemand hem erin luizen, voordat je die start-situatie gecreëerd hebt. 't Is een slimme pony, die loopt niet zo maar in een val... en zelfs al zou hij dat wel doen, dan voelt hij zich - terecht – belazerd, als blijkt dat hij er opeens niet meer uit kan. En wat denk je dat hij doet als je hem daarna weer wél de ruimte van de hele wei geeft?


Volgens mij is het verschil vooral: ben je bereid om de directe veroorzaker te zijn van de stress die hoe dan ook (even) ontstaat bij de training van zo'n pony als deze? Of creëer je een situatie waarin die stress ook wel degelijk door jouw handelen komt, maar dan indirect?
Óf besluit je dat je alle tijd gaat nemen, en dán is het minimaliseren van stress natuurlijk mogelijk.

Daarbij vind ik een voordeel van mijn aanpak, dat ik de situatie zo laat als dat die is wanneer het probleem zich bij de eigenaar voordoet. Eenmaal in een kleine ruimte laat die pony zich wel halsteren. Omdat hij inziet dat er dan geen ontsnappen aan is. Hoe groter de ruimte, des te meer tijd vraagt het. En in een écht kleine ruimte zoals op stal, laat hij zich dan meteen halsteren omdat hij er dan níet tegenop ziet op wat daarna al volgen? Nee, hij weet dan dat vluchten niet succesvol mogelijk is.

Het probleem doet zich dus voor als hij in de wei loopt. Als je de situatie eerst terugbrengt naar een kleinere ruimte, van stal tot kleinere paddock, dan moet je daarna nog - al dan niet in meerdere stappen - trainen dat de pony zich óók in de "grote" wei laat pakken. Dat kost ook trainingstijd. Niet dat tijd het enige aspect is dat telt - maar dat had ik al gezegd . Wat ik bedoel te zeggen dat als je na x trainingstijd de pony kunt aaien zonder dat hij wegloopt, in een kleine(re) paddock, dat je dan nog niet op hetzelfde trainingspunt bent aangeland als waar ik de eerste trainingssessie mee eindig. Want dat is dat ik de pony kan aaien en mijn arm over zijn hals kan leggen, zonder dat hij wil weglopen, in de “grote” weide!


Da's nieuw voor mij. Ik weet niet beter of het is nog niet zo lang geleden dat je bent overgestapt op YES. Maar goed, daar gaat de discussie niet over, wat mij betreft. Voortaan gebruik ik bij een voor mij vreemd paard die mogelijk schrikkerig is ook (eerst) YES, hoewel ik de clicker nog beter vind werken (mits het paard er niet van schrikt, natuurlijk). In de praktijk leer ik aan mijn eigen dieren steeds vaker beide signalen, zodat ik op elk moment dát kan gebruiken wat dan het meest voor de hand ligt.


Ik heb een andere mening. Ik ben wel degelijk een clickertrainer en heb veel respect voor het wezen paard en oog voor paardenwelzijn. Zo veel, dat een deel van de forumdeelnemers mij ziet als zweverig, en/of een wátje, etc.

Maar in jouw ogen (Piet) is wat ik hier doe onnodig “hard”.

Het punt is m.i. helemaal niet dat ik geen pijlen op mijn boog zou hebben om zo'n soort oplossing te bedenken. Eerlijk gezegd vind ik het licht beledigend, dat je dat schrijft.

Ik had deze situatie ook kunnen oplossen met alleen clickertraining en met werkelijk minimale stress voor de pony. Ik bedoel dan niet door hem in een kleinere ruimte te (laten) opsluiten, maar door gewoon in de wei te gaan zitten met zeeën van tijd. Op de manier zoals Michiel dat beschreef, ongeveer. Dát is m.i. trainen zonder P in optima forma!

Het punt is dat ik dat in sómmige situaties voor zo'n oplossing niet kies én dat ik vind dat een compromis, zoals in deze filmpjes, prima aanvaardbaar is.

Zeker maak ik een paar fouten. Zeker had ik op een paar momenten nét even anders kunnen doen. Maar het uitgangspunt van hoe ik hier train, daar sta ik achter. Ik vind de mate van stress die de pony ondervindt als gevolg van mijn gedrag, aanvaardbaar gezien het trainingsdoel, wat past bij de eigenaar (en wat niet), mijn eigen beschikbare tijd/energie, etc. Het feit dat de eigenaar voor de eerste keer sinds ze de pony heeft, op alle dagen volgend op deze eerste trainingssessie nu wél de pony kan aaien en zelfs halsteren in de wei, dat vind ik gezien de relatief korte trainingssessie een mooi resultaat. Morgen weer verder (want de óórzaak van het probleem, die is veel belangrijker en daaraan kan hopelijk vanaf morgen worden gewerkt).

De mening dat trainen op basis van R+ (en negeren) áltijd de meest paardvriendelijke is - daar ben ik het mee eens. Maar de mening dat die manier van trainen ook altijd de snelste/meest effectieve is, nee, dat vind ik niet altijd opgaan.
En evenmin vind ik dat R+ - training zo "heilig" is, dat alles dat daar iets van afwijkt per definitie immoreel of ineffectief of inefficient zou zijn. Ik roep soms "boe" tegen een paard (of ander dier), om in die terminologie te blijven, tijdens een trainingsproces. Ik vind daar - binnen grenzen - niets mis mee. Dat die grenzen heel moeilijk te definieren zijn en dat je moet oppassen dat je je van die grenzen voortdurend goed bewust bent, dát vind ik een belangrijke toevoeging.

Karen

Karen Koomans schreef op woensdag 5 mei 2010, 0:20:


Dat hangt er dus maar net vanaf of iets wilt aan- of afleren. Als je iets wilt aanleren maakt een (extra) gebruik van "nee" nauwelijks of niet uit.
Daarentegen zie ik niet hoe je d.m.v. R+ iets wilt afleren.
Lees ook eens iets over "poisoned cues" bij gemengd gebruik van P en R.


Ik lees hieruit dat je P beschouwt als lijfstraf. Dat dekt de wetenschappelijke lading echter totaal niet. P is alles wat de reactor als straf ervaart. Bijvoorbeeld, in mensentermen, kan het best zo zijn dat iemand een groot psychisch probleem heeft door gepest te zijn en de voortdurende angst om weer gepest te worden veel zwaarder weegt dan in elkaar geslagen te worden. Beetje extreem maar denk ik wel duidelijk.


Neuh, waarom? Vertellen wat je niet wil zegt helemaal niets over wat je wel wil. Dat is nu juist de essentie van dat rekenmodel wat je aanhaalt. Als je uit 100000 mogelijkheden eerst 99999x moet p-en ben je wel even bezig als alles tegen zit....


Beste nmm, meest omvangrijke werk is het aloude Schedules of Reinforcement
ISBN 0-13-792309-0


...wel!


Het model dat ik beschreef was kwalitatief, niet kwantitatief. Als je refereert aan mijn post van enige tijd terug, maak jij er nu totaal iets anders van door warm en koud linguistisch te kwantificeren. Je bent de eerste niet die met linguistische interpretaties komt en aan de hand daarvan "Skinner" afserveert.
Maar, hoe zie je dat in nonlinguistische communicatie? "Warm" kwantificeren met 1 klik, warmer met 2, heet met 3? "Koud" met 1 zweepslag, kouder met 2, ijskoud met 3?
Ik zie het niet voor me...


Met als verschil dat er geen historie bij noodzakelijk is. Erg belangrijk onderscheid.


Uiteindelijk wel en daarom stopt het gedrag ook. Maar initieel is onsuccesvol niet hetzelfde als onplezierig. Er is immers geen actor die het onplezierigs toedient.
Het onsuccesvol zijn past eigenlijk veel beter in het ethologische beeld van exploratiepatronen. Het ene individu is in een bepaalde situatie ondernemender, vasthoudender, onderzoekender, exploratiever dan een ander - onsuccesvol zijn stopt een exploratie.


Moet ik een onduidelijkheid als inconsequente mildheid serieus nemen?
Is een onduidelijkheid wel te begrijpen? En valt daar dan straf of iets anders uit te herleiden? Zoja, moet ik me daar wat van aantrekken?

We maken toch geen handboek voor "Zo Slecht Mogelijk Communiceren"?


Sja, als je de watertemperatuur maar langzaam genoeg laat stijgen kun je een kikker levend koken zonder dat 'ie dat merkt. Kwestie van magnitude over latentie van de stimulus afstellen. Maar daar hebben we het toch helemaal niet over?


Als ik je helemaal verkeerd interpreteer moet je het maar zeggen, maar ik vind dat je je nogal in buitenissige bochten wringt en er van alles bij sleept om die conditionerings"wetten" (zijn geen wetten, is alleen maar een model) te versoepen.
"minder = meer".


Lach er maar om. Dit komt echt voor! Zelf waargenomen. Ruiter vraagt zich af waarom paard voor iedere daas gaat stil staan, gaat het "stomme" paard vooruit meppen, terwijl ruiter paard tegelijkertijd associatief leert stil te staan omdat dat onbedoeld aangegeven wordt terwijl de daas wordt gemept. Als ik paard was... vloog ruiter de lucht in. Wat er in werkelijkheid gebeurde werd een werkbare symbiose: door het inhouden wist ruiter dat er wéér een steekbeest zat terwijl paard na een soort zelfbedachte halve ophouding wel door liep. Voor een bosklos-combi werkt dat, een dressuurpietlut zou zich dood ergeren.
Meteen prima voorbeeld van simultane sequenties.

Karen Koomans schreef op woensdag 5 mei 2010, 12:17:

knip

Volgens mij is wat je doet onnodig, niks met hard te maken. De pony is niet angstig maar slim en weet je goed te ontwijken. Zo'n pony heb je met clickeren toch in een mum halstervriendelijk. Ook als hij los in de wei loopt daarna? Toevallig heb ik zondag weer 2 skeletten op moeten halen. 1 van de 2 niet te halsteren in de wei, groot angstig paard, geestelijk en lichaamelijk ernstig verwaarloosd. Ik moest zijn hoeven zelfs eerst bekappen omdat hij niet goed genoeg kon lopen om te laden. Gevangen met emmertje biks voor de gelegenheid. Thuis in de wei gezet, zonder halster. In de roundpen gelokt met behulp van zijn kleine vriendin en dan clickeren met halster. Daarna kan ik hem in de wei benaderen en zijn halster om doen. Hij is nog onzeker, maar loopt niet meer weg. Echt waar, sneller kan het niet. Hier betrof het niet een slim ponietje maar paard dat zijn beste jaren steeplechase heeft gelopen en ernstige traumatische ervaringen heeft met mensen.
Trouwens, het meest overtuigend vind ik Gigi, de merrie met de sarcoides. Niet te benaderen toen zij kwam, niet met en ook niet zonder halster. Dus met haar kleine makker meegelokt in een kleine ruimte zodat ik een halster om kon doen, in het begin alleen voor de behandeling, geen pretje voor haar (en ook niet voor mij) met spuiten en pijn. Toch kon ik Gigi na clickeren het halster om doen, ook in de wei. En dat terwijl Gigi eerst eigenlijk zelfs te bang was om voedsel aan te nemen. En de wei is hier ook echt groot, waardoor weglopen ook echt weglopen is, als Gigi even een sprintje trekt, is ze ook meteen uit het gezichtsveld.

Kom erop terug, ik had zeker jou niet voor ogen, dus voel je niet beledigd. Bijna vanaf dag één heb ik mijn stemcommando yes gebruikt ik denk dat dat woord bijna bij mij vandaan komt omdat ik éx niks vind. Maar eerst de rest van de berichten doorlezen en daarna moet ik weg.
Dus het wordt op een ander tijdstip.
groetjes

Ah ik hoef niet meer te antwoorden lees ik. Bedankt Letje. Stukje slim trainen uit de praktijk, zonder naar P+ te moeten grijpen.

Karen Koomans schreef op woensdag 5 mei 2010, 12:17:

Dat belazerd zijn ..... is wel een heel menselijke gedachte en als het paard het al zo kan voelen is dat rap verandert omdat je meteen de poorten van de hemel opentrekt en het beloningen regent.


Als je hem 10 minuten traint heeft hij helemaal die neiging niet meer om te vluchten omdat dat niks oplevert. Beloond gedrag vermeerdert, dus zorgen dat bij jou zijn een grotere beloning vormt dan niet bij jou zijn.

Ja hoor, je vergeet dat de pony bij jou WIL zijn, dat hij iets prettigs kan verwachten ipv zoals het eerder ging. De mens is verandert. Je hebt een patroon doorbroken.

Ik niet. Ik gebruik ( zoals ik zei, mijn eerste markering ooit was een yess) yes voor de dieren en de clicker voor mensen.

Onnodig hard heft er niks mee te maken,het gaat over onnodig gebruik en het integreren in clickertaining wat ik als totaal fout zie. Egon heeft prima uitgelegd waarom. Een paar leert er NIET sneller door.

Piet schreef op donderdag 6 mei 2010, 7:45:

Eehm, van P+ dus

Piet schreef op donderdag 6 mei 2010, 7:47:


Karen's oefening werkt misschien nog met zo'n slim mensenmanipulerend ponietje maar als je bij angstige paarden zo te werk gaat bereik je helemaal niks. Pony is niet geintimideerd door een beetje P+. Maar dat het een gustig effect zou hebben is maar schijn. Daarom totaal onnodig, het houd je af van wat je wil bereiken. Het idee: "set yourself and your horse up for succes" gaat de mist in met P+.

Goed... zal me er ook ff tegenaan bemoeien...

Eerste indruk van ponytje... slim dingetje. Waarom zou ie komen? Moeten ze weer wat van hem...
Niet zozeer angst of onzekerheid. Meer... geen zin.

Het gebeuren in het eerste filmpje doet mij erg denken aan Monty roberts. Teveel druk, ook wat mij betreft. Billy reageert exact hetzelfde als je hem op die manier wilt vangen, bv als ie ertussenuit is geflipt en in de tuin staat te smullen.
Niks onzeker... wil niet mee. En maakt er meteen een spel van.
Druk opleggen werkt averechts maar allé--- wel een mooie gelegenheid om rodeo te bewonderen.
Tijdje negeren en daarna nieuwschierigheid opwekken, kan werken... mits ie je niet doorheeft.
Maar ten alle tijden is het uiteindelijk een kwestie van tijd en snoepjes
Nooit van druk als je nog voor de nacht in je bed terecht wil komen.

Wat jammer is, is dat de druk blijft. Ook als je zogezegd de druk eraf laat. Bv het moment waarop je op je hurken gaat zitten. je blijft je dan focussen op hem. Dat doe je ook als je hem voor de schijn negeert. Je focus blijft bij de pony en als ik dat al zie, prikt hij er zo doorheen. Een paard hou je niet voor de gek.

In een eerste instantie zou ik als trainer hier kiezen voor tijd doorbrengen in de wei, met eigenaar. Veel tijd. Boek lezen, kletsen, koffie drinken etc.
Mijn shetten waren echt mensenschuw toen ik ze kreeg. Door veel tijd in de wei door te brengen en vooral andere dingen te doen (alles behalve bezig zijn met de shetten) was het hele probleem snel verleden tijd. En ja... als er dan ook nog iets lekkers aan vast zit als ze dan toch eens komen onderzoeken... jaaaaaa dan wordt het interessant. Blijvend.

Als ik werkelijk die tijd niet gehad zou hebben en met de andere paarden in de wei moest werken, had ik ervoor gekozen om de grote witte erbij te betrekken,.
Ik heb dat hier niet zelden gedaan. Sil kan bv nogal eens de bokkenpruik ophebben zoals je kunt verwachten van een dame. Dan wil ze niets doen.
Dan ga ik er niet achterna (6 ha wei en ze loopt sneller dan ik... schiet niet op) maar dan pak ik een ander paard en ga daar leuke dingen mee doen (liefst eentje waar ze graag bij staat) Meestal na 1 of 2 beloningen van het andere paard, staat sil te dringen. Ik wil ook!
Dat was hier met die witte een makkelijke optie geweest.

Dat je hem op een bepaald moment kunt aanraken heeft er alles mee te maken dat de pony niet bang maar slim is en dat ie door heeft dat er iets te halen is. Hier en daar is evengoed op de hoede (als ze een halster pakt, ben ik weeeeeeg)
'Het proberen te laten volgen heeft overigens wat meer weg van lokken. Dat zou ik toch al vermijden. Denk dat het daar op dat punt ook nog gewoon te vroeg voor is. Belonen voor aanraking is voldoende, zoals je dat later doet. En dan liever eerst aanraken en dan belonen. Niet gelijktijdig.
Dan krijg je geen zuiver beeld.

Piet schreef op donderdag 6 mei 2010, 7:45:


Ik kom hier later wel op terug; als dat ik nu meteen doe zonder goed na te denken, dan wordt het een welles-nietes discussiel. Volgens mij is dat niet zinvol. Integendeel; dat kost van beide kanten alleen maar energie, zonder dat één van ons van gedachten zal veranderen. Want als het om clickertraining en P+ gaat, dan is de overtuiging van Piet, Egon en Letje m.i. op z’n Druppels, my way or the high way .
_______

Gisteren weer bij deze pony geweest.

In eerste instantie ben ik zonder halster de wei ingelopen en de pony kwam direct en spontaan naar me toe. YES (+voerbeloning). Een paar keer geYESt voor aanrakingen en toen het halster opgehaald. Het zien van het halster maakte in eerste instantie dat de pony niet opnieuw naar me toe wilde komen en dat hij wegliep toen ik dichterbij kwam. Maar dat duurde niet lang (1 minuutje, misschien enkele minuten? Ik heb niet getimed en in de tussentijd ook zijn twee weidegenoten even geaaid).

De rest van de tijd heb ik gepraat me de eigenaar, ondertussen de pony telkens weer losgelaten in de wei en dan tussendoor er weer naartoe lopen, aaien of halsteren (natuurlijk met YES + voerbeloning). Dat ging probleemloos.

Op grond van het gesprek met de eigenaar denk ik niet dat er in zijn huidige situatie dingen zijn die veroorzaken of nog ondersteunen dat hij zich niet liet vangen.
Behalve dan dat hij er in zijn ogen succes mee had: weglopen betekende immers dat hij inderdaad niet werd gehalsterd in de wei, wat in de ogen vd pony een succes betekende. Die conclusie heeft hij vermoedelijk al heel lang geleden geleerd: weglopen = niet gehalsterd worden = wat ik wil (=succesvol gedrag). Ik denk dus dat het "niet laten vangen" gewoontegedrag is geworden, ingeslepen in mogelijk jaren tijd.

Die overtuiging, weglopen = succes, is tot nu toe niet doorbroken geweest. Tot aan de 1e "les", plus de dagen daarna t/m heden waarop de eigenaar hem "gewoon" heeft kunnen aaien en halsteren, en gisteren de 2e "les", waarbij ik als relatieve "vreemde" nog eens hetzelfde nieuwe idee bevestig (namelijk "me laten aaien en halsteren is juist wél leuk, voor mij als pony"). Einde probleem, zoals het zich nu laat aanzien.

Karen

Even iets algemeens, heb niet alles in detail gelezen maar:
- P+ kan wel degelijk heel effectief zijn in een stressmoment, àls je het goed doet, en de meeste mensen kunnen/durven dat niet, en dan eerder om gedrag af te breken zodat je een "window of opportunity" creëert, waarnà je kan beginnen trainen
- als je goed bezig bent hoef je het dus maar twee keer per jaar te doen
- om twee redenen nl. 1/ als je veiligheid in gevaar is (als je paard niet voorwaarts wil valt dat imho daar ook onder) en 2/ als de veiligheid van je paard in gevaar is tenzij je daarmee je eigen veiligheid in gevaar brengt (bijvoorbeeld de trailer op omd
- je kan wel degelijk iets "afleren" alleen maar door belonen, namelijk door het ene gedrag méér te belonen dan een ander (er gebeurt natuurlijk een zekere extinctie van het ene gedrag tegenover het andere) - ik verwijs hiervoor even naar Premack en ook de Matching Law:
http://www.ingeteblick.be/bitweaver/wiki/index.php?page=Evenredigheidswet+van+bekrachtiging&highlight=evenredigheidswet
- negeren/extinctie is geen P+, het lijkt eerder op P- (gedrag dat voorheen voorkwam en dus blijkbaar beloond werd wordt nu niet meer beloond, je doet dus niet iets om het te ontmoedigen, je doet eerder iets NIET om het te ontmoedigen)

Verder is er een hele simpele manier om te weten hoe je trainingsplan eruit moet zien:
1: wat wil je paard? -> bepaalt waarmee je beloont.
2: wat wil jij? -> bepaalt wanneer je beloont.
3: ga terug naar waar het goed ging en bouw vandaar weer op in kleinere stappen.
Versterk het moment dat je wil belonen met een bridge.
Versterk de beloning als het kan met voer.